Kaş – Limanağzı
Çukurbağdan güneye ilerleyen Likya yolu, Kaş ilçesini tepeden gören bir terastan aşağıya dik şekilde inerek Kaş yerleşiminin içerisinden geçer. Kaş ilçesi, toplu taşıma, market, banka, konaklama vb. ihtiyaçların karşılanabileceği bir merkezdir. Lİmanağzı yönünde devam edecekler için , Boğazcık – Kılınçlı yerleşimine varana ihtiyaçların karşılanacağı başka bir yerleşim olmadığı düşünülerek hareket edilmelidir. Kaş ilçesi içerisinde denize paralel bir asfalt yoldan Büyükçakıl plajına devam eden yol, plajı geçtikten sonra sağa, yerleşim alanının içerisine doğru tırmanarak buradan toprak yolda devam eder. Limanağzımevkine gelmeden önce Sebeda arkeolojik yerleşimi görülür, denize doğru bakan kaya mezarların önünde iplerin yardımı ile küçük yan geçişlerden sonra, Lİmanağzı koyundaki işletmelerden bazı ihtiyaçlar karşılanabilir. Devam eden patika, yer yer tarlaların içerisinden, taşlık alanlardan ve dar toprak izlerden devam ederek Lİmanağzından sonra birkaç km. sonra tekrar deniz kıyısına yönelir.
LİMANAĞZI (SEBEDA)
Günümüzde Bayındır Limanı olarak geçen bölgede Bahtsız ve Kavgar Tepelerini içeren kentin adının Sebeda olduğu bilinmektedir. Kent, güvenilir bir liman çevresinde oluşmuş, lahitleri, kaya mezarları, sarnıçları, yağ çıkarma işlikleriyle Likya Dönemine ait küçük bir çiftlik yerleşimidir.
Bahtsız Tepenin denize bakan yamaçlarında İ.Ö.4. yy.’a tarihlendirilen doğal kayaya oyulmuş Likya tipi oda mezarlar; deniz kıyısında ise depo olarak kullanıldığı tahmin edilen, liman kullanımıyla ilişkilendirilebilecek yapı kalıntıları bulunmaktadır.Tepe üzerinde ise lahitler ve nişlerin olduğu doğal bir kayanın düzleştirilmesiyle oluşturulmuş Açık Hava Mabedi yer almaktadır.
Antik dönemde de kullanıldığı anlaşılan bir patikayla ulaşılan Kavgar Tepenin üstündeki yapı kalıntısının gözetleme kulesi olduğu tahmin edilmektedir. Kule çevresinde Likya ve Roma dönemlerine ait, bazıları yazıtlı lahitler bulunmaktadır.
ANTİPHELLOS
Kaş ilçe merkezinin bugün üzerinde kurulu olduğu Antiphellos’un adı Likya dilinde yazılmış kitabelerde ve sikkeler üzerinde Habesos olarak geçmektedir. İ.Ö. 6.yy’dan itibaren yaşamını sürdürdüğü bilinen kent, ilk dönemlerde biraz yukarısında bulunan Phellos’un limanı şeklinde küçük bir yerleşim yeri olmuştur. Ancak Helenistik Dönem’e girilirken Phellos gerilemiş, Antiphellos ise gelişerek daha ön plana çıkmıştır. Bu durum Roma Dönemi’nde de devam etmiş, şehir bölge ormanlarından elde edilen sedir ağacı ticareti ve süngercilik sayesinde gelişerek Phellos’un limanı durumundan çıkarak kendine yeten zengin bir şehir durumuna gelmiş, Likya birliğine üye kentlerden biri olmuştur.
Antik şehir kısmen bugünkü şehrin altında, kısmen de doğu-batı doğrultusunda uzayan yarımada üzerinde bulunmaktadır. Dikdörtgen taş işçiliği gösteren Helenistik sur kalıntıları yarımadanın başladığı kesimde, Meis Adası’na bakan yüzde ve deniz kenarında görülebilmektedir.
Çukurbağ Yarımadası’na giden yolun kenarındaki Antiphellos’un denize bakan tiyatrosu oldukça sağlam olarak günümüze gelebilmiştir. Yarımadanın yüksekçe yerinde 26 oturma sırası ile çok güzel taş işçiliğine sahip olan tiyatro tipik Helenistik tiyatro özelliklerine sahip olup sahne binası yoktur. Tiyatronun kuzey doğusunda ana kayaya oyularak yapılmış İ.Ö. 4. yy. ‘a tarihlendirilen ve el ele tutuşarak dans eden 24 küçük kadın kabartmasının bulunduğu mezar odası yer almaktadır.
Antiphellos’taki mezarların çoğu kentin kuzeyindeki yamaçta bulunan evlerin hemen üzerlerinde ve daha yukarılardadır. Bu mezarlar gerek cephe işçilikleri gerek yazıtlarıyla Likya kaya mezarlarının güzel örneklerini oluşturmaktadır.
Kaş’ın en önemli anıtı Uzun Çarşı Caddesi üzerinde, tek bloktan oluşan İ.Ö. 4. yy.’ a tarihlendirilen bir lahittir. Günümüze sağlam bir şekilde gelebilen lahdin 150 cm. uzunluğundaki alt kısmının üzerinde boncuk motifleri ve yazılar yer almaktadır. Kapağının kuzeybatı alınlığı üzerinde solda yarı giyinik, sopasına dayanmış, sağ bacağım sol bacağı üzerine atmış üzgün bir erkekle bir kadın figürü bulunmaktadır. Güneydoğu alınlığında sağda mantolu bir kadın ayakta durmaktadır. Kapağının her iki yanında ise başı ayaklan arasında aslan kabartmaları görülmektedir.
BAYINDIR-ASARGEDİĞİ TEPESİ YERLEŞİM ALANI
Kaş İlçesi, Bayındır Köyünün güneybatısında, Limanağzının doğusundaki yerleşim alanı Asargediği Tepesinde yer almaktadır. Yerleşimin doğusundaki düzlük alandan yamaçlara çıkarken ilk olarak kare planlı düzgün kesme taşlarla örülmüş bir anıt mezara ait olabilecek yapı kalıntısına rastlanmaktadır. Roma dönemine ait Likya tipi lahitlerin yer aldığı Nekropol alanı yerleşim içinde yamaçlar boyunca tepeye kadar doğu-batı doğrultulu olarak uzanmaktadır. Tepenin zirvesinde anakayayadesteklendirilmiş duvarları yer yer kesme taşlarla örülmekle birlikte genelinde moloz taşlar kullanılarak yapılmış savunma kompleksi bulunmaktadır. Yoğun bitki örtüsü içinde yapıların plan şemasına yönelik ayrıntılı bilgi edinilememektedir. İşliklere ait bir trapetum teknesi ortadan ikiye ayrılmış durumdadır.
